Kuvvet Konu Anlatımı ve İçeriği

Kuvvet Konu Anlatımı

Kuvvet, bir cismin hareketini engelleyen, hareket etmesini sağlayan veya cismin üzerinde fiziksel bir etki oluşturabilen bir etki türüdür. Kuvvet, cisimleri esnetebilir veya sıkıştırabilir. Bu tür etkilere "statik etki" denir. Cisimlerin hızını etkilediği durumlar ise "dinamik etki" olarak adlandırılır.

Kuvvet Nasıl Ölçülür?

Kuvvet, yaylı bir sistem olan dinamometre ile ölçülür. Dinamometre, yaya bağlı bir kancaya sahiptir ve bu yay üzerine etki eden kuvvet, yayda gerçekleşen uzama veya kısalma miktarı ile ölçülür. Bir cismin ağırlığı da bir kuvvet olduğundan, belli bir kütleye sahip bir cismin ağırlığını, onu yer çekimi kuvveti ile çarparak bulabiliriz. Yer çekimi kuvveti genel olarak 10 N/kg olarak kabul edilir. Örneğin, elinizde m kütleli bir cisim olduğunu varsayalım. Bu cismin ağırlığı 10m Newton olur.

Bileşke Kuvvet

Bileşke kuvvet, birkaç kuvvetin birleşmesi ile oluşan yeni kuvvete verilen isimdir. Bu tür kuvvetleri ölçebilmek için vektörleri kullanırız. Vektörlerde toplama ve çıkarma işlemlerini iyi bilmek, kuvvet konusu anlatımını anlamanızı sağlar. Oluşan bu yeni kuvveti R sembolü ile gösteririz.

Kuvvetler aynı yönde ise; iki kuvvet toplanır. Örneğin, bir otobüsün içinde olduğunuzu varsayalım ve otobüs saatte 100 kilometre hızla gidiyor olsun. Otobüsün arkasından önüne doğru saatte 5 kilometre hızla koşarsanız, bu durumda sizin hızınız saatte 105 kilometre olur.
Kuvvetler farklı yöndeyse; iki kuvvet çıkarılır. Buna da sürtünme örneğini verebiliriz. Örneğin, arabanız saatte 50 kilometre hızla gidiyor olsun. Yerin size oluşturduğu sürtünme kuvveti de 5 N olsun. Son hızınız 45 N olur.

Kuvvetlerin Dengesi

Eğer kuvvetler dengedeyse, bileşke kuvvet sıfırdır. Bu durumu kısaca açıklayalım. Hepimiz arkadaşlarımızla bilek güreşi yapmışızdır. Diyelim ki en yakın arkadaşınız sizi bilek güreşi yapmaya davet etti ve güreşe başladınız. Siz onun elini sağa doğru 20 N kuvvetle itiyorsunuz. O da sizin elinizi sola doğru 20 N kuvvetle itiyor. Bu durumda ikinizin de eli kıpırdamaz ve sabit kalır. Bu duruma kuvvetlerin dengesi adı verilir.

Eğer üç kuvvet kesişiyorsa ve dengede ise bu duruma "Lami Teoremi" denir. Bu teoreme göre kesişen bu üç vektörün karşılarındaki açılar birbirine eşit orantıda olmalıdır.

Etki Tepki Prensibi

Her cisim, kendisine etki eden kuvvete tepki verir. Demir bir çubuğun ortasına tekme attığınızı düşünün. Bu durumda demir bükülebilir ve ayağınız çok acıyabilir. Demire ne kadar sert vurursanız, demir o kadar bükülür ve ayağınız o kadar acır. Bu duruma etki tepki prensibi denir.

Maddelere etki etmek, onların şekillerini değiştirebilir. Yayda olduğu gibi esnetip eski haline döndürebilir ya da kalıcı olarak şeklini bozabilir. Ama istisnasız her cisim etkiye karşılık bir tepki meydana getirir.

Sonuç

Kuvvet konusu anlatımı sayesinde öğrendiğiniz bu bilgiler, fizik alanında yapacağınız çalışmalar ve günlük yaşantınızda karşılaşacağınız birçok durumda işinize yarayacaktır. Uzaya gönderilen mekiklerden tutun, gökyüzünde uçan uçaklara, denizde yüzen gemilere, arabaların lastiklerine kadar neredeyse her alanda kullanacağınız bu değerli bilgileri unutmamak için bol bol tekrar edin.