Fiilimsiler Konu Anlatımı
Fiilimsiler konu anlatımı, fiillere getirildikten sonra birtakım eklerle oluşturulan ve fiillerin isim, zarf, sıfat, şeklini yapan sözcüklere fiilimsi adı verilmektedir. Fiilimsiler konu anlatımı geniş ve kapsamlı konudur. Üzerinde durulması gereken bir konu ve dikkatli şekilde anlaşılmalıdır. Fiilimsiler konu anlatımı içerisinde yer alan zarf fiil, sıfat fiil ve isim fiil olmak üzere üçe ayrılırlar.
Bunların her biri kendine ait özel fiilimsi ekleri bulunmaktadır. Yani fiiller bazı ekleri ile fiilimsi olmaktadırlar.
Fiilimsiler konu anlatımı
İsim fiil: Fiillere "-ma, -ış, - mak" ekleri getirilerek fiillere getirilerek isim yaparlar. Bunu hafızada tutabilmek için, "ma (Y) ışmak) şeklinde kodlayabiliriz. Bunlar sadece belirli eklerle değil, "me, iş, uş, üş, mek" ekleri de getirerek kelimelerde kullanılabilir.
Örneğin: Benim ömrüm bu tarlada çalışmakla geçti. (Çalış>fiil kökü + mak>isim fiil eki)
Bugün okula gitmemek için, kardeşinin yerine işe gitti. (Git>fiil kökü + me>isim fiil eki)
Bizim çocuklar, az önce geçen arabaların geçişini seyrediyordu. (Geç>fiil köküt + iş>isim fili eki)
Bir gülüşü var ki, dünyalara bedeldir. (Gül>fil köküt + üş>isim fiil kökü)
Not: Burada karıştırılmaması gereken bir husus vardır. İsim fiil eki almasına rağmen fiilimsi olma özelliğine uygun olmasının yanı sıra bir varlığın adını gösteren sözcükler vardır.
Bunlar fiilimsi olarak sayılmazlar.
Örneğin: Elindeki çakmakla sigarasını yakmaya çalışıyordu. (Çak>fiil kökü olmasına rağmen sonradan getirilen "mak"eki, isim fiil olmuyor. Çünkü çakmak yakıcı ve yanan bir madde olarak kabul edilir ve kalıplaşmış ek halini almıştır. Günün her saatinde dondurma yiyor. (Dondur>fiil köküdür. "ma" eki getirilerek dondurma olmuş bu kalıplaşarak yiyecek olma özelliği kazanmıştır.)
Sıfat fiil: Fiilimsiler konu anlatımında sıfat fiil diğer adı ortaçlar, "-an, -ası, -mez, -ar, -dik, -ecek, -miş" ekleri yapılmaktadır. Bu ekler daha kolay anlaşılması için, "Anası mezar dikecekmiş" şeklinde de kodlanarak okunabilir.
Örneğin: çalışan insanı herkes sever. (Çalışan>sıfat + sıfat fiil insan>isim)
Yıkılası gözlerin beni yaktı. (Yıkıl> fiil kökü + ası> sıfat fiil eki)
Görünmez kazaya kurban gitti. (Görün>fiil kökü + mez>sıfat fiil eki)
Not: Bazen sifat filler olumsuz şekilde de olabilir.
Örneğin: Ağlamayan bebeğe mama vermezler.
Olmayacak duaya âmin denmez.
Zarf fiil: Fiillere getirilen, -maden, -ken, - dıkça, - maz, - dığında, - casına, -ince, - ip, - e., alı" ekleri getirilerek yapılmaktadır. Kelimeleri zarf fiil yapma görevi yapan bu ekler, ünlü uyumuna göre de değişkenlik gösterilir. Bu ekleri daha kolay şekilde ezberlemek için, "Malatyalı emadan ince bir arandıkça, eve varmazcasına gelmeksizin çıktığında" kodlamasını yapılabilir.
Örneğin: Kapılar kapanmadan içeriye girmek istiyorum. (Kapan>fiil kökü + madan>zarf fiil eki)
Çırpındıkça daha da batacağını idrak etmişti. (Çırpın>fiil kökü + dıkça>zarf fiil kökü)
Masadaki tabaklar kırılınca yenisini aldık. (Kırıl>fiil kökü + dıkça>zarf fiil kökü)
23.01.2024 04:36:38
Fiilimsiler Konu Anlatımı ile ilgili bu madde bir taslaktır. Madde içeriğini geliştirerek Herkese açık dizin kaynağımıza katkıda bulunabilirsiniz. Sayfayı Düzenle
|
