Kalıtım Konu Anlatımı
Kalıtım Konu Anlatımı; Fiziksel ve psikolojik olan karakterlerin anne ve babadan çocuklarına aktarılması bu karakterlerin iç güdü davranışları ile nesilden nesle kromozomlar üzerinde bulunan kalıtım birimleri (Genler) tarafından aktarılan özelliklerdir. Genetik kalıtımın dayanağı olan fiziksel ve biyokimyasal olayları açıklar. Kalıtım konusunda ilk olarak çalışan bilim adamı Mendel'dir.
Mendel bitki üzerindeki ıslah çalışmaları sayesinde kalıtımın dayandığı temel ilkeleri açıklar. Bitki olarak ise bezelye bitkisini seçmiştir. Bu bitkiyi seçmesinin nedenleri kolay yetiştirilmesi, kısa sürede çok sayıda döl vermesi, kolay ayırt edilebilen çeşitli genetik özelliklere sahip olması, kendi kendine tozlaşma sağlaması, başka bir bitkinin çiçeği ile tozlaşma sağlaması gerçekleştirdiği için bu bitkiyi tercih etmiştir.
Kalıtım Konu Anlatımı ve İçeriği; Mendel karakterlerin canlı üzerinde etkisini bulabilmesi için iki şekilde çaprazlama yapmıştır. Bu çaprazlamalar monohibrit ve dihibrit çaprazlamalar olarak bilinir.
Monohibrit Çaprazlama: Bir karakter bakımından heterozigot (Aa) olan bireylerin kendi aralarında çaprazlanması (AaxAa) sonucu oluşan oğul döllere monohibrit çaprazlama denir. Bu çaprazlama sonucunda Mendel oğul döllerde açığa çıkan karakterleri belirleyen bir çift genin biri anneden birinin babadan geldiğini ispatlamıştır. Çaprazlama sırasında yeni nesillere sahip olduğu karakterler için her atadan birer tane gen geçtiği ve bu genlerin eşey hücreler yardımı ile yavru döllere aktarıldığı görülmüştür.
Dihibrit Çaprazlama: Genotip olarak heterozigot olan iki karakterin kendi aralarında çaprazlanması sonucu ortaya çıkan sonuca dihibrit çaprazlanma denir. (AaBbxAaBb)
Kontrol Çaprazlaması: Baskın özelliği gösteren bir bireyin genotipini belirlemek amacı ile aynı karakter bakımından hemozigot çekinik olan bir bireyle çaprazlanması sonucu elde edilen çaprazlanmaya kontrol çaprazlanma denir. Örneğin mor çiçekli bir bezelyenin genotipi MM veya Mm olabilir. Bu genotipi tam olarak belirlemek için homozigot çekinik genotipe sahip olan mm (Beyaz çiçekli bir bitki ile çaprazlanır) çaprazlama sonucunda genotip kesin olarak belirlenir.
Eksik Baskınlık: Bazı allel genlerde baskınlık ve çekiniklik kavramı bulunmamaktadır. Bu allel genler bir arada bulunduğu zaman iki gende karakter üzerinde özelliğini tam olarak göstermez. Örneğin aslan ağzı bitkilerinde kırmızı renkli çiçek ile beyaz renkli çiçek çaprazlandığında ortaya çıkan yeni döller de pembe çiçekli aslan ağzı bitkilerin oluşmasıdır.
Eş Baskınlık: Bazı genlerde fenotipleri birbirinden bağımsız olarak etkilemektedirler. Allellerin fenotipi belirleme kuvvetleri birbirine eşit olduğu durumlara eş baskınlık olarak ifade edilir. Eş baskınlığa en iyi örnek kan gruplarında hem A hem de B kan grubunun aynı kişide AB kan grubu olarak bulunmasıdır.
Çok Allellik: Bazı canlı gruplarında bir özelliği etkileyen gen sayısının ikiden fazla olması durumuna çok allellik denir. Bu özelliğe etki eden gen sayısı ne kadar çok olursa olsun diploit bir canlıda bu allellerden yalnızca ikisi, haploit bir canlıda ise bir tanesi bulunur. Bu konuya ise en iyi örnek tavşanlarda kürk renginin ortaya çıkmasına neden olan dört farklı allel genin bulunmasıdır.
23.01.2024 04:00:02
Kalıtım Konu Anlatımı ile ilgili bu madde bir taslaktır. Madde içeriğini geliştirerek Herkese açık dizin kaynağımıza katkıda bulunabilirsiniz. Sayfayı Düzenle
|
