Anlatım bozuklukları konu anlatımı; cümle içinde çeşitli nedenlere bağlı olarak oluşan anlam bozukluklarının ortaya konulmasına yardımcı olur. Bir cümle en az bir kelimeden meydana gelir ve kelimelerin yan yana dizilmesi sayesinde duygu ve düşüncelerin anlatılması kolaylaşır. Bir cümle ya da paragraftaki anlatım bozukluğu temel olarak iki sebebe bağlı olarak meydana gelebilir. Bazen cümlenin yapısındaki bozukluk bazen de anlama bağlı olarak anlatım bozukluğu oluşabilir. Bir cümlede anlatım bozukluğu olup olmadığını anlamak için temel dil bilgisi kurallarına hâkim olmak gerekir. Özellikle yapısal bozukluklar tamamen dil bilgisi kurallarıyla ilgilidir.
Anlatım bozuklukları konu anlatımı ve anlatım bozuklukları türleri
Anlamsal anlatım bozukluğu: bu anlatım bozukluğu cümle içinde kullanılan kelimelerin gereksiz ve yanlış olarak kullanılmasına bağlı olarak meydana gelen anlatım bozukluğudur.
Bir kelimenin aynı cümle içinde iki defa kullanılması: Bir kelimenin cümle içinde gereksiz yere kullanılmasını ifade eder. Cümledeki gereksiz kelime genellikle eş anlamlı iki sözcük bir arada kullanıldığında meydana gelir. Bu kelimeyi tespit etmek için cümleden çıkartıldığında herhangi bir anlam kaynaması yaşanıp yaşanmadığına bakmak gerekir. Örneğin detay ve ayrıntı kelimeleri bir arada kullanıldığında bir tanesi gereksiz sözcük olur ve anlatım bozukluğu meydana gelir.
Anlam olarak çelişen kelimelerin bir arada kullanılması: Bir cümlenin en önemli görevi vermek isteği yargıyı tam olarak ortaya koymasıdır. Yani cümle bir olasılıktan bahsediyorsa içinde kesinlik bildiren ifade kullanılması cümlede anlam bozukluğuna sebep olur. Örneğin \"Tam beş gündür eve gelmiyor olabilir\" cümlesinde hem tahmin hem de kesinlik bir arada kullanılarak anlam çelişkisi yaratılmıştır.
Sözcüğün yanlış anlamda veya yanlış yerde kullanılması: bu anlatım bozukluğu çok fazla yapılır. Örneğin \"Hazırlanan sunumdan olumlu tepkiler aldık. \" cümlesindeki tepki olumsuzluğu ifade ederken olumlu kelimesiyle birlikte yanlış olarak kullanılmıştır. Onun yerine izlenimler kelimesi seçilebilirdi.
Diğer anlamsal anlatım bozuklukları ise deyim gibi özlü sözlerin cümle içinde yanlış kullanılması, cümle kurarken mantıksızlığa yol açacak dizin hataları yapılması ve muğlak ifadeler kullanılması olarak sıralanabilir.
Yapısal anlatım bozukluğu: Daha çok dil bilgisi kuralları göz ardı edilerek kurulan cümlelerde meydana gelen anlatım bozukluklarıdır.
Özne ve yüklem uyumsuzluğu: Özne ve yüklem uyumsuzluğu tekil ve çoğul uyumsuzluğu şeklinde meydan gelir.
Kelimelere eklenen veya eklenmesi gereken eklerle ilgili yanlışlıklar: İlgi veya iyelik eklerinin gereksiz kullanımı ya da kullanılmamasını ifade eden anlatım bozukluğu türüdür. Örneğin \"Biz uyumasını sevmeyen bir aileyiz. \" cümlesinde uyuma kelimesine getirilen iyelik eki yanlıştır. Onun yerine \"uyumayı\" şeklinde bir sözcük kullanılmalıdır.
Öğe eksikliği: Özellikle öznenin veya nesnenin eksik yazıldığı anlatım bozukluğu türüdür. Örneğin \"Öğretmeni çok severim ve hediye alırım. \" cümlesinde öğretmeni severim ve öğretmeni hediye alırım diye bir anlatım olamayacağı için cümle ve bağlacından sonra \"ona hediye alırım\" diye devam etmelidir.
Anlatım bozuklukları konu anlatımında yapısal bozukluklardan diğerleriyse yüklem eksikliği, bağlaç ve tamlama yanlışlıklarıdır.